Neoliberalisme

Het artikel omtrent het neoliberalisme stond op het to-do- lijstje en bleef daar ook een tijdje staan. Ik vind het geen gemakkelijke materie om te bespreken en van Dhr. Paul Verhaeghe had ik nooit eerder gehoord.

Nu de deadline nadert heb ik er mij noodgedwongen toch eens moeten aanzetten. Wat bleek, ik volg Dhr. Verhaeghe in veel van zijn standpunten. Ik herkende mijn eigen mening en kon niet stoppen met artikels lezen die ooit verschenen zijn (het videofragment was nogal onduidelijk op mijn computer).

Ikzelf koos om het artikel te bespreken die in Knack verscheen: De neoliberale waanzin treft ons allemaal.

1. Bij jongeren wordt er een stijging opgemerkt van ADHD, autisme en gedragsstoornissen.
Dhr. Paul Verhaeghe geeft aan dat kinderen al te vaak én veel te snel een label krijgen van ADHD, autisme of gedragsstoornissen. Ze krijgen een pilletje en daarmee zou het probleem opgelost moeten worden. Spijtig genoeg worden op die manier de échte problemen niet aangepakt.
Zijn idee is dat veel van de problemen veroorzaakt worden door een identiteiscrisis.

Ikzelf ga hier helemaal mee akkoord. Ik merk dat veel vrienden van mij kinderen hebben met een stoornis, kinderen die rilatine nemen of die volgens ouders een te vaste structuur nodig hebben ,dus ze zullen wel autistisch zijn. Vaak denk ik dat het een wedstrijd is en je verliest wanneer je een kind hebt die geen pilletjes moet nemen.

Ik merk inderdaad dat de jeugd het moeilijk heeft om zijn eigen identiteit te vinden, er is zoveel verscheidenheid en kinderen gaan op zoek naar waar ze nu bij horen. Mijn zus heeft een periode enkel sneakers, truien met kap en zwarte broeken gedragen. Na een tijdje was ze die beu, veranderde de vriendengroep en maakten die kledingstukken plaats voor jurkjes.
Ik vond een interview met Stijn Vanheule, professor psychoanalyse en klinische psychodiagnostiek aan de Universiteit Gent.
Ook hij geeft aan dat het gemakkelijker lijkt wanneer men een label kan geven. Dan weet je wat er aan de hand is en kan je de problemen gericht aanpakken. Geen enkel label kan een probleem op de juiste manier aanpakken. Wanneer er 10 kinderen in het vakje ADHD gestopt worden, dan zitten er tussen die 10 kinderen veel verschillen. Hij geeft ook aan dat we vaker naar de hele situatie moeten kijken, in al zijn complexiteit en van daaruit moeten vertrekken. Het labelen van kinderen gaat gepaard met opvoedingsonzekerheid. We willen het héél goed doen, weten meer dan vroeger van opvoeding en dat gaat gepaard met een grote stress. Dat brengt mij naadloos bij Dhr. Verhaeghe zijn tweede punt : Stress wordt veroorzaakt door het neoliberalisme.

2. Het onderwijs richt zich meer op de eisen van de economische markt.
Het onderwijs richt zicht volgens Dhr. Verhaeghe zet men vooral in op het invullen van knelpuntberoepen. Er is een duidelijke verschuiving van een nadruk op kennis, naar een nadruk op vaardigheden. Men kent geen kapstokken meer, want alles wordt opgezocht. Er schuilt een addertje onder het gras, wanneer we de nadruk op vaardigheden letten dan gaat het alleen maar om attitudes, dus persoonlijkheidskenmerken. De leerkrachten van vandaag zeggen vaak dat zij zich niet zo gedroegen zoals de jeugd nu, maar volgens Dhr. Verhaeghe is er meer aan de hand. Er is geen gemeenschapsgevoel meer.

Ook wij merken dat het gemeenschapsgevoel verdwijnt. Onlangs las ik een artikel van een ouder met 5 kinderen, gericht aan de barman van een cocktailbar. Haar zoontje ging in crisis, hij wilde een volledig drankje opdrinken en papa had reeds genipt van dat drankje. Iedereen bekeek haar vreemd aan, liep bijna in een boogje rond haar heen. Behalve de barman, die vroeg haar of hij kon helpen en als hij iets kon doen, dat ze maar moest roepen. Met 5 kinderen had ze het enorm moeilijk om haar gezin samen te houden. De jongste kinderen bleven niet op de stoel zitten, ze had een baby in de draagzak en ondertussen hield ze de oudste in bedwang omdat hij maar bleef roepen. Dit geeft aan dat er geen gemeenschapsgevoel meer is, of toch minder. Eerder uitzonderlijk zelf.

Ik denk dat het verdwijnen van het gemeenschapsgevoel te maken heeft met het feit dat mensen minder buitenkomen. Mijn jeugd speelde zich af op het speelpleintje om de hoek en in onze straat. Ik hielp de oudere buurvrouw haar auto uitladen, ik hielp met de buurman het gras afdoen. Ik holde met de kruiwagen vol gras naar zijn ton en laadde daar het gras uit. Ik had geen televisie/game-boy/nintento/facebook/... .
Maar niet alleen jeugd is hieraan schuldig, ook volwassenen leven vaak op hun eentje.

3. Stijging van psychische problemen als gevolg van de crisis?
Dhr. Paul Verhaeghe geeft aan dat de stijging van psychische problemen een gevolg zijn van de crisis. Werkloosheid, werkonzekerheid, flexibiliteit leiden tot stress, depressie en zelf tot zelfmoord. Mensen voelen zich waardeloos.
Ons systeem werkt dan nog eens zo dat de slachtoffers nog meer moeten inleveren, maar zij zijn niet de oorzaak van de crisis. Dat is volgens Dhr. Verhaeghe het bonussensysteem van banken en grote bedrijven.

Wat betreft de crisis en de oorzaak daarvan, ik denk dat daar al heel wat studies over zijn gemaakt en gepubliceerd. Ik richt mij vooral op de stijging van psyschische problemen ten gevolge van de crisis.
Ook ik twijfelde om aan deze opleiding te beginnen. Zal er werk zijn? Hoe zeker zal ik van mijn werk zijn? Ik heb een zoontje, wat als ik van een uitkering even moet leven? Hoe zit dat dan met mijn belastingen want iedereen waarschuwt mij... Uiteindelijk heb ik de stap gezet, maar ben al enkele keren veranderd van werk.
Want mijn fulltime job moet te combineren zijn met de studies, dat lukte voorlopig niet. Dus opnieuw ander werk, ondertussen vraagt de omgeving zich af wat ik nu juist doe en waarom ik zoveel verander. Het staat ook niet mooi op mijn CV maar zeggen dat ik studeer lijkt mij ook geen goede optie. Ik sta onder druk op dat vlak... Dat zorgt voor stress. Maar ik heb een doel... Mensen die langdurig thuiszitten, voor gelijk welke omstandigheden, ik kan begrijpen dat die mensen angstaanvallen krijgen en depressief worden. Onze samenleving is gericht op prestatie, competitie.

4. Alles en iedereen is een product geworden.
Het bonussensysteem heeft in onze samenleving duidelijk het ongelijkheidsgevoel gestimuleerd. De kloof tussen arm en rijk is enorm toegenomen. Volgens de studies van Dhr. Wilkinson blijkt dat een te grote inkomensongelijkheid systematisch leidt tot depressies, geweld, criminaliteit, ... .

Dhr. Verhaeghe stelt dat een evaluatie wederzijds zou moeten zijn, een functioneringsgesprek en niet efficiënt en richt zich enkel op meer winst. Werknemers voelen zich betrokken als ze inspraak en verantwoordelijkheid krijgen, spijtig genoeg wordt dit teruggeschroefd of zelfs niet toegepast. Mensen vervreemden van hun job. We evolueren naar een Enronmaatschappij, wat wil zeggen dat de beste een bonus krijgen en de andere de bons.
Enron was een bedrijf met een beleid om mensen systematisch te evalueren en tegen elkaar op te zetten. Rank and yank: rangschikken en buitengooien. De toppers kregen mooie bonussen, maar elk jaar moest een vijfde van de werknemers worden afgedankt, en dan nog op een vernederende manier. Dat leidde tot zo veel angst dat mensen gingen frauderen met de cijfers en het bedrijf bankroet ging.

Ikzelf ga akkoord met deze stelling. We leven in een prestatiegerichte maatschappij, niet iedereen is prestatiegericht maar we worden veronderstelt dat wel te zijn.
Mijn zus werkte een tijdlang in een broodjeszaak, na een tijdje vroegen de vriendinnen of ze al promotie gemaakt had. Mijn zus was best tevreden met haar job daar, ze had leuke uren, werd goed betaald, afwisseling. Promotie maken zou willen zeggen meer verdienen, maar inboeten in vrijheid en vrije tijd. Dat wilde ze niet, maar dat vonden de vriendinnen een vreemde keuze.
Daarmee wil ik zeggen dat ze mooi alles tegen elkaar opweegt. Gelukkig gaat haar bedrijf akkoord met haar keuze, ze zoeken iemand anders om op te leiden voor het trapje hoger.

Bron: Stoop, C. D. (2012). De neoliberale waanzin treft ons allemaal. Knack, 68-72.